Rehber →
SİGORTANIN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ
Sigortacının alacağı bir prim karşılığında bir kimsenin para ile ölçülebilir, yasa ile korumaya değer bir menfaatine zarar veren bir olayın meydana gelmesi halinde bu zararı karşılayacak miktarda sigortacının tazminat vermesini öngören çift taraflı bir sözleşmedir. Poliçe, sigorta sözleşmesinin koşullarını içeren ve ispatlayan belgedir. Poliçe üzerinde sigorta şirketinin unvanı, adresi, sigortalının adı, riskle ilgili bilgiler, prim, sigorta başlangıç ve bitiş tarihleri, sigorta koşulları vs. yer alır.
Ani ve beklenmedik risklere karşı, önceden ödenen prim karşılığında olası riskin sigorta şirketine transferini kapsayan iki taraflı sözleşmeye sigorta denir.
Türkiye’de sigortacılık Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmekte ve denetlenmektedir. Türkiye’deki sigorta müşterileri, sigorta şirketi ile anlaşmazlığa düştüklerinde, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğine veya Hazine Müsteşarlığına başvurabilir
Sigorta Edilebilir Menfaat (Risk)
Sigortalının sigorta konusu mal ya da yaşamının zarara uğraması veya bir sorumluluğun gerçekleşmesinden ötürü yasal bir mali kaybı var ise, Sigorta Edilebilir Menfaatten söz edilebilir. Hasara neden olması tamamen tesadüflere ve sigortalının kontrolü dışındaki olaylara bağlı, ekonomik, sosyal ve siyasal sonuçları bakımından geniş kitleleri etkilemeyen riskler, sigorta edilebilir niteliktedir.
Azamî İyi Niyet
Bir sigorta sözleşmesinin tarafları, sigortacı ile sigortalıdır. Sigorta sözleşmesinin oluşturulması aşamasında her iki taraf için de söz konusu olan ortak nokta, tamamen karşı tarafın vermiş olduğu bilgiye güvenmek durumunda olmalarıdır. Taraflardan birinin iyi niyetli olmaması nedeniyle karşı tarafa gerçek olmayan bilgi vermesi, karşı tarafı yanıltmak ve istemediği bir sözleşmeye girmesini sağlamak, iyi niyet prensibinin ihlali, karşı tarafa sözleşmenin feshi hakkını vermektedir.
Tazminat
Risk gerçekleşip hasar oluştuğunda hasarın telafisine yönelik ödemeler sigortanın tazminat prensibi çerçevesinde sayılır. Tazminatlar da iki türdür:
– Maktu Tazminatlar:
Sigorta sözleşmesinde (Poliçede) bahsi geçen risk gerçekleştiğinde ödenecek tazminat miktarı sabit bir miktar olarak belirlendiği durumlarda ödenen tazminattır. En yaygın örnek hayat sigortalarında Vefat Sigortaları ve Ferdî Kaza Sigortaları’dır.
–Hasar Tazminatları:
Sigorta sözleşmelerinde sözleşmeye konu risk oluştuğunda meydana gelen hasarı onarmak üzere ödenen tazminatlardır.
Halefiyet ve Hakların Devri
Bir kimsenin bir başkasına karşı sahip olduğu hakların, üçüncü bir kişiye devredilip bu üçüncü kişi tarafından kullanılmasına hukuk dilinde Halefiyet adı verilmektedir.
Hasara Katılım
Sigorta konusunun birden çok sigortacıya sigorta ettirilmiş olması halinde zararın, bu sigortacılar tarafından ortaklaşa karşılanması ile hasar oluştuğunda hasarın poliçede belirlenen miktarda ve oranda sigortalı tarafından karşılanması hasara katılımdır.
Yakın Sebep
Bir hasarın meydana gelmesine neden olan en etkili ve bilinen sebeptir. En önemli özelliği, hasarın oluşumuna etkili olması veya katkıda bulunmasının neticesinde tek başına belirleyici olmasıdır.
Örnek; itfaiyenin yangını söndürmek ve komşu binaların yanmasını önlemek amacıyla sıktığı su, evdeki yanmış eşya ve komşu binalarda da zarara neden olur.
Başlıca sigorta türleri
- Can Sigortaları
- Hayat Sigortası
- Ferdî Kaza Sigortası
- Sağlık Sigortası
- Mal Sigortaları
- Kasko vb. Otomobil Sigortalan
- Yangın Sigortası
- Nakliyat Sigortası (Emtia Nakliyat Sigortası)
- Mühendislik Sigortaları
- Sorumluluk Sigortaları
- Hukuksal Koruma Sigortaları
- Kredi Sigortaları
Türkiye’de başlıca zorunlu sigortalar Trafik Sigortası ile Zorunlu Deprem Sigortası’dır. Ayrıca konumuz, ulaştırma sektörüne has zorunlu sigortalar da vardır. Bunlar yolcu taşımacılığında Zorunlu Ferdî Koltuk Sigortası, yük ve eşya taşımacılığında Yurtiçi Nakliyecinin Sorumluluk Sigortası ve Uluslararası nakliyelerde CMR Sigortası’dır.
SORUMLULUK (Mesuliyet) SİGORTALARI
Sorumluluk Sigortaları “genel tanım” içinde, sigortalının üçüncü şahıslara vereceği zararlar sonucu, karşılaşacağı tazminat taleplerini, sigorta şirketinin karşıladığı poliçeler olarak ifade edilebilir.
– Trafik Sigortası (Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortası): Yapılması zorunludur.
– Motorlu Kara Taşıt Araçları İhtiyari Malî Sorumluluk Sigortası: Yapılması zorunlu değildir.
– Yeşil Kart Sigortası (Uluslararası Taşıt Mali Mesuliyet Sigortası): Zorunlu Malî Sorumluluk (Trafik) Sigortasının yurtdışında geçerli olan şeklidir. Yeşil Kart Anlaşması imzalamış üye ülkelerde, o ülkedeki sorumluluk hukukunda yer alan hükümleri ve teminatları kapsar. Poliçede belirtilen ülke sınırlarında geçerlidir.
– Otobüs Zorunlu Koltuk Ferdî Kaza Sigortası: Sigortacı, uluslararası yolcu taşıyan otobüslerde seyahat eden yolcular, sürücüler ve yardımcılarının seyahat süresince maruz kalacakları her türlü kazanın neticelerine karşı teminat vermektedir.
– Okul Servis Araçları Ferdi Kaza Sigortası: Okul servis aracında bulunan öğrenciler, rehber öğretmenler ile sürücüler ve yardımcıları, taşıma hizmetinin başlangıcından bitimine kadar, maruz kalacakları her türlü kazaların neticelerine karşı teminat altına alınırlar.
– İşveren Malî Sorumluluk Sigortası: Sigortacı, işyerinde meydana gelebilecek iş kazaları sonucunda, işverene yüklenebilecek hukuki sorumluluk nedeniyle, işverenden talep edilecek ve S.S.K.’nın sağladığı yardımların üstündeki ve dışındaki teminat talepleri ile, yine aynı kurum tarafından işverene karşı iş kazalarından dolayı ikame edilebilecek rücu davaları sonucunda ödenecek tazminat miktarını, poliçede yazılı limitlere kadar temin eder.
– Asansör, Lift, Asılı Reklamlarla İlgili Sorumluluk Sigortası: Sigortacı sözleşme ile sürekli bakıma tabi olan marka, tip, kullanış tarzı, taşıma kapasitesi ile adresi poliçede gösterilen asansör veya asansörlerle ilgili olarak meydana ilebilecek kazalar, saç ve pleksi reklam panolarının ilişerek maddi veya bedeni zararlar meydana getirmesi sonucu, üçüncü kişiler tarafından ileri sürülecek tazminat taleplerini poliçede yazılı meblağlara kadar temin eder.
– Üçüncü Şahıslar Malî Sorumluluk Sigortası: Sigortalı, bir işin yapılması esnasında, üçüncü şahısların ölmesi, yaralanması, sakatlanması ve mallarında kayıp ve hasar meydana gelmesi halinde mevzuat hükümleri çerçevesinde ve belli limitler dâhilinde, sigorta ettirenin hukuki sorumluluğunu teminat altına alır.
– Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası: Sigortacı; yanıcı, parlayıcı ve yakıcı maddeleri üreten, depolayan, nakleden veya satanların, bu mesleki faaliyetleri nedeniyle, bu maddelerin doğrudan doğruya neden olduğu olaylar sonucu,’ kusurları olsun veya olmasın üçüncü kişilere verdikleri bedeni ve maddî zarar sorumluluklarını belirli limitlere kadar temin eder.
– Tüp gaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası: Likit Petrol Gazı (LPG) üreten firmaların, doldurdukları veya doldurttukları ve yetkili bayileri aracılığı ile doğrudan doğruya tüketiciye ulaştırdıkları tüplerin, kullanılmak üzere bulundukları yerlerde infilâkı, gaz kaçırması, yangın çıkarması sonucu (kusurları olsun veya olmasın) verecekleri bedeni ve maddi zararlar, belirli limitler dâhilinde sigortacı tarafından karşılanır.
– Yangın İnfilâk Malî Sorumluluk Sigortası
a.Kiracının Malike Karşı Sorumluluğu: Sigortacı, kiracının, kiraları vereceği zarar nedeniyle veya kira intifa (faydalanma) kaybına sebebiyet vermesinden doğacak zararları teminat altına alır.
b.Malikin Kiracıya Karşı Sorumluluğu: Sigortacı, malikin kiralanan bina sebebiyle kiracıya karşı doğacak hukukî sorumluluğunu karşılar.
c.Malik veya Kiracının Komşuluk Sorumluluğu: Sigortacı bu teminat ile malik veya kiracının, yangın veya infilak halinin komşu bina ve mallara sıçraması yüzünden vereceği zararları karşılar.
– Taşıyıcı Malî Mesuliyet Sigortaları
a.CMR Sigortası (Uluslararası Karayolu Mal Taşımacılığı Anlaşması):
Taşıma işini üstlenen taşıyıcıların, karayolu ile gerçekleştirdikleri nakliyeyi anlaşma imzalayan ülkelerden birine veya birinden yapmış olmaları halinde malların tesliminden sonra bile meydana gelecek ziyan ve hasarlardan taşıyıcı sorumludur. Sigortacı bu sorumluluğu üstlenir.
b.Ambar Malî Sorumluluk Sigortası: Sigortacı, kamyonla nakliyatı gerçekleştiren sigortalısının, bir kaza sonucu, taşınan malda meydana gelen zarardan dolayı mal sahibine karşı olan sorumluluğunu teminat altına almaktadır.
c.Yurtiçi Taşıyıcının Malî Mesuliyeti Sigortaları: Türkiye sınırlan dâhilinde taşımacılık yapan nakliyeci firmaların, kusurları neticesinde taşıdıkları mala verecekleri zararlardan doğan sorumluluklarını poliçede belirlenmiş bir limite kadar sigorta eder.
– Otel Malî Sorumluluk Sigortası: Sigortacı, sigorta ettiren otel sahibi veya otel İşletmecisine, otelde kalan müşterilerin yiyecek ve içeceklerden kaynaklanan gıda zehirlenmelerine, otelde konaklama esnasında veya otelin havuz, sauna ve diğer tesislerinde karşılaşacakları maddi ve bedeni zarar ve ziyan taleplerine karşı teminat vermektedir.
– Meslekî Sorumluluk Sigortası: Sigortacı sigortalısı olan ve genellikle doktor, mühendis mâli müşavir gibi hizmet sektöründe faaliyet gösteren kişilerin müşterilerine girebilecekleri maddî ve bedenî zarar taleplerini teminat altına almaktadır.
– Tekne Malî Sorumluluk Sigortası: Sigorta şirketi, sigorta yaptıran donatanın, tekne sahibine karşı meydana gelen zarar ve ziyan taleplerine karşı teminat vermektedir.
YURTİÇİ TAŞIYICININ MALİ MESULİYETİ SİGORTALARINDA FİYATLANDIRMA
a) Yıllık plaka bazında fiyatlandırma: Burada sigortalı, poliçenin yapılması aşamasında, kullandığı tüm öz mal ve kiralık araçlarının plakalarını sigorta şirketine bildirmekte, bu araçların her birine yıllık olarak bir prim tahakkuk ettirilmektedir.
b) Seferden önce bildirim esasına göre fiyatlandırma: Burada nakliyeci firma, her sefere çıkan aracını sefer başlamadan önce, taşınan malın cinsini, sefer yerini, sigorta bedelini, plaka numarasını, yükleme ve yola çıkış tarihlerini gösteren bir liste dahilinde şirket merkezine sıra numarası vererek bildirmekle yükümlüdür.
c) Yıllık taşınacak toplam emtia bedeli üzerinden blok primli fiyatlandırma: Taşıyıcının bildireceği ve sigorta dönemi içinde gerçekleştireceği poliçeye konu sevkıyatların toplam tahmini tutarı üzerine ayarlama fiyatının uygulanması sonucu tespit edilen primin önemli bir kısmı minimum ve depo prim olarak ve taksitler halinde tahsil edilir. Böylece, sigortacı ile sigortalının önceden anlaştığı teminat limiti, şart ve süre çerçevesinde tüm sevkıyatlar herhangi bir ihbar yükümlülüğü olmaksızın teminat altındadır.
KARAYOLU TRAFİK GARANTİ SİGORTASI (KTGS)
Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı oluşturulmuştur. Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı’nın gelir ve giderlerinin denetimi Hazine Müsteşarlığı’na aittir.
KTGS HESAPTAN KARŞILANACAK ZARARLAR
-Plakası tespit edilemeyen araçların vermiş olduğu bedenî zararlar,
-Zorunlu Malî Mesuliyet (Trafik) Sigortası olmayan araçların vermiş olduğu bedenî zararlar,
-Zorunlu Malî Mesuliyet (Trafik) Sigorta Poliçesindeki teminat tutarlarına ilişkin artış zeyilnamesi olmayan araçların vermiş olduğu bedenî zararlar,
-Çalınmış veya gasp edilmiş motorlu bir aracın kazaya neden olması halinde meydana gelen bedenî zararlar,
-Mali bünye zafiyeti nedeni ile bütün branşlarda ruhsatı iptal edilmiş veya iflas etmiş sigorta şirketlerinin Zorunlu Malî Mesuliyet (Trafik) Sigortası kapsamında ödemekle yükümlü olduğu maddi ve bedensel zararlar karşılanır.
Tazminat talepleri kaza tarihinde geçerli Zorunlu Mâli Mesuliyet (Trafik) Sigorta Poliçesinin teminat limitleri ve zarar verenin kusur oranı ile sınırlıdır.
BAŞVURU SEKLİ VE SÜRESİ
Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı tarafından karşılanacak zararlardan herhangi biri ile karşı karşıya kalan mağdurların, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halükarda kaza gününden itibaren 10 yıl içinde yazılı olarak hesaba bizzat başvurmaları gerekmektedir.
HESAPTAN KARŞILANMAYACAK ZARARLAR
- Manevî zararlar,
- Bedensel zararlar dışında kalan her türlü maddi zararlar
- Kazaya neden olan aracın işletenin veya sürücüsünün zararları,
- Motorlu aracı çalan veya gasp edenlerle, bunlara yardımcı olanların ve bu durumu bilerek araca binen sürücü veya yolcu zararları,
- Motorlu araçların yarış için bulunması gereken sigortayı yaptırmaksızın yarışa katılması durumunda kişilere verdiği bedeni zararlar,
- İşletenin eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği zararlar,
- İşleten tarafından ileri sürülebilecek tazminat talepleri,
- Motorlu bisikletin sebep olduğu kazalardan doğan zararlar,
- Motorla araçlarla ilgili meslekî faaliyette bulunan kimselere motorlu aracın bırakılması sırasında kişilere gelen zararlar,
- Hastalık ve ferdî kaza sigortası yapan sigorta şirketlerinin rücu talepleri,
